Turismo Iraunkorra Araban: Ezagutu bere Espazio Naturalak - arabaturismo

VALDEREJO PARKE NATURALA

1992an Parke Natural izendatua, Valderejok ekosistema eta paisaia ugari biltzen ditu, eta Euskadiko naturgune aberatsenetako bat da. Parkea hiru gunetan banatzen da: gailurrak, baso-hegalak, belardiak eta haranaren hondoko laboreak.

Ibilbide nagusiak ez daude jende guztiarentzat egokituta, duten zailtasunagatik, baina Parkeak behar guztietara egokitutako jarduerak eta ibilbideak eskaintzen ditu. Ekintza hauek adin ezberdinetako publiko ezberdinei egokitzen zaizkie, natur aniztasun handiari eta parketxean eskaintzen diren aukerei esker. Era berean, gurpil-aulkiaren erabiltzaileentzako ibilbide desberdinak daude eta eko-tour inklusiboak egiten dira. Azken hori parke naturaleko ordezkariekin eztabaidatu beharko litzateke, aholkuak eman ditzaten.

ARTZINIEGA-SAN ANTONIO IBILALDIA

Familiaren ibilaldi laua, joan-etorrikoa gehienbat, Artziniegatik San Antonio auzoraino, Presako ur-jauzitik igarota. Ibaiaren ondoan doa zati handi bat, eta azken zatian Sierra de Carbonillako Pico del Horcado ikusiko dugu gure aurrean. Artziniega eta herriko leku garrantzitsuenak hartzen dituen joan-etorria 4 kilometroko ibilbidea. Ibilbidea apur bat luzatu daiteke Encinako Andre Mariaren Santutegira hurbilduz, 1,5 km luzatuz eta 50 metroko malda.

UR IBILBIDEA

Ibilbide zirkular familiar honek Inglares ibaiaren ibilgua jarraitzen du, Berganzo herrian (Zanbranako Udalerria) dagoen bisitarientzako harrerako aparkalekutik abiatuta. Edertasun naturalez betetako ibilbidea da, bai basoguneetan zehar, bai ibilbidean zehar dauden ur-jauzi eta ibai formazio ezberdinetan zehar. Ibilbide zirkularra luzeagoa eta gorabeheratsuagoa da, baina aukera dago ibaiaren ondoko bide formal linealetik ur-jauzietara joateko. Ibilbide lineala 3km-koa izango litzateke, norabide bakarrekoa, 80m-ko desnibelarekin hartxintxar eta lurrezko bide batetik.

URREZKO SANTUARIOA

Bitoriano eta Jugo herrien ondoan dagoen muino batean kokatutako Urrezko Andre Mariaren santutegiak erakargarri bikoitza du: XVI. mendeko gurtza leku garrantzitsu baten balio artistiko eta historikoa eta begiratoki pribilegiatu baten balio paisaia. Itsas mailatik 850 metrora, alde batetik Zuiako harana eta bestetik Arabako Lautada ikusteko aukera ematen duena. Santutegia dagoen mendia inguratzen duen aparkalekutik 2 kilometroko ibilbide zirkularra dago eta bertatik aipatutako bistak ikus daitezke. Horrez gain, santutegiaren ondoan zenbait zelai daude esploratu daitezkeenak. Ibilbideak 70 m inguruko desnibela du gehienbat hartxintxako bideetan.

GATZ HARANA

Gatz Harana duela 200 milioi urteko antzinako itsaso bateko gatz burbuila baten gainean dago. Aire zabaleko paisaia bikaina da, ehunka belaunalditako gatz langileek harriz, egurrez eta buztinez eraikitako lurruntze-plataformaz osatua. Iturburuetatik modu naturalean sortzen den ur gazia hauetara isurtzen da eguzki-lurrunketaren bidez gatza lortzeko. Egurrezko kanalen sare berezi eta zabal batek grabitatez banatzen du ura gatzagetako punturik urrunenetara. Gutxi gorabehera 200 metroko luzera du eta ontziratzeko gunetik doa, Añanako gatzaren sekretuak ezagutzeko.

EUSKAL-NAFARROAKO TRENBIDE BIDE BERDEA

Euskal-Nafarroako trenbide zaharraren ibilbideak natura bere distira handienaz gozatzeko aukera ematen du. Gipuzkoako Deba Garaitik Nafarroako lurretara zihoan trenbide zahar hau, Arabako hiriburutik igarotzen da. Bere ibilbidea ezin hobeto egokituta dago mendizaleek eta txirrindulariek erabiltzeko. Ibilbideak lur trinkoz eginak dira eta, orokorrean gurpil-aulkiaren erabiltzaileentzat egokiak badira ere, kontuan izan behar da badirela zenbait puntu, non muga batzuk aurki daitezkeela lurzoruaren orografia dela-eta. Arlaban eta Acedo portua lotzen dituzten 3 etapa nagusi daude. Luzera handia dute, baina atal zehatz bat bakarrik egiteko aukera dago.

Gasteiz-Puerto de Arlaban etapa: Etapa honek, iparralderantz Gasteiz eta Bergara lotzen zituen Euskadi-Nafarroa Trenbide zaharraren ibilbidearen zati bat gogoratzeko aukera ematen digu. Ibilbidea nekazaritza lursailen arteko bide batetik doa, eta igoera txiki batean Arlabango Portura garamatza, Araba eta Gipuzkoa arteko mugara. Bidean geltoki zaharrak bisitatuko ditugu eta aniztasun eta edertasun handiko espazio naturalak behatu ahal izango ditugu.

Ibilbide hau hurrengo bien kontrako noranzkoan doa eta esan bezala Gipuzkoa aldera doa. Ez da desnibel handiko etapa bat, baina luzera dezentekoa da. Ibilbide osoko zati bakarra egitea izan liteke irisgarriagoa izateko ideia. Esaterako, Durana eta Urbina edo Legutio arteko zatia, 5km eta 7km, hurrenez hurren. Baita Urbina eta Arlaban artean, baina desnibel gehiena 6km-tan biltzen den tokian.

Gasteiz-Laminoria Tunelaren etapa: XIX. mendean zehar, trenbide proiektu bat bultzatu zen eta horren bidez Bilbo eta Gasteiz Durangotik lotzeko asmoa zuten bide estuko trenbidea erabiliz. Juan José eta Joaquín Herrán izan ziren, ezin konta ahala atzerapausoa gaindituz, bi ataletan burutu zen obra honen arkitektoak; Gasteiztik Mekoaldera (1919) eta Arabako hiriburutik Lizarrara (1927). Linea honek 1967an amaitu zuen bere ibilbidea eta ordutik orain arte azpiegitura gehiena desmuntatu eta bere ibilbidea berritu egin da bidaiatzeko eta gozatzeko.

 Ibilbide honek 19,3km ditu, baina irisgarriena Otazu eta Trokoniz artean doana da. Geltoki zaharrak zeharkatzen ditu eta Trokoniz herriaren ondoan dagoen tunelean amaitzen da. 6km-ko luzera lineala du, lehen Vasco-Navarro zihoazen legar-bideetan apenas desnibelarik.        

Laminoria-Acedoko tunelaren etapa: Euskal-Nafarroa Trenbidearen ibilbide zaharrak Arabako Mendiaren bihotz berdea zeharkatzen zuen Lizarrarako noranzkoan. Geografia malkartsu honek balio naturalistiko handiko parajeak ezkutatzen ditu, hala nola Izkiko Parke Naturala, Entzia edo Ega-Berroi ibaia. Azken hau gure bidaia-laguna izango da, eta bere ertzean eraiki ziren eta euren kaleetan zehar ibiliz ezagutu ditzakegun historia luzea duten herriak aurkeztuko dizkigu.

33,8 km-ko etapa honen zatirik gomendagarriena erdiko zatia izango litzateke, bertan hainbat tunel biltzen diren. Tarte hau Santo Toribiotik Antoñanara abiatuko litzateke, Maeztu eta Atauritik igaroz. Luzera 10 kilometrokoa izango litzateke, nahiz eta ibilbidea igarotzen den aipatutako herrietatik edozein utzita murriztu daitekeen. Noski, ez dago aldapa nabarmenik, nahiz eta puntu batzuek zailtasuna areagotu dezaketen.