Itinerarios verdes - arabaturismo
Arabako Ibilbide Berdeen Bideak gure udalerri eta eskualdeetako natura ondarea, paisaia eta biodibertsitatea ezagutzeko tresna bikaina eskaintzen die ibiltzea eta bizikletaz ibiltzea aisia eta turismoa dela uste duten horiei.
Sare hori egun mendi ibiliak egiteko eta bizikletaz ibiltzeko berreskuratu eta gaitu diren bideek, 978 kilometrok, osatzen dute. Kilometro horiei, gainera, epe ertainean beste 200 kilometro gehiago gehituko zaizkie. Arabako natura eta landa inguruarekin harreman zuzena, baita paisaiaren eta natura eta kultura balioen aberastasunaz disfrutatzea ere, eskaintzen duten seinaleztatutako ibilbideak dira.
Bada, bide horiek eskualde eta herri desberdinak bisitatzen dituzte eta babestutako natura espazioetatik igarotzen dira. Bestela ezin zen izan, kontuan hartuta Arabako azaleraren % 68k nolabaiteko babesa duela (Natura 2000 Sarea, parke naturalak, biotopo babestuak, Ramsar hezeguneak, paisaia bikainak eta bereziak, ekologia korridoreak).
Ibilbide horietako batzuk bereziak izateagatik gailentzen dira, esaterako, Vasco-Navarro Bide Berdea. Vasco-Navarro trenbideak XIX. mendearen hasieratik 1967. urtera arte Debagoienan (Gipuzkoa) hasten den, Araba zeharkatzen duen eta Lizarran (Nafarroa) amaitzen den ibilbidea egiten zuen; gaur egun txangozale eta senderisten gozamenerako prestatu dena.
Egokitutako bideak 85 kilometroko luzera dauka eta Arlaban mendatea, Gipuzkoaren eta Arabaren arteko mugan, Gasteizekin lotzen da Murioetan (Nafarroa) amaitzeko. Vasco-Navarro Bide Berdearen Interpretazio Zentroak, Antoñanan dagoenak, ibilbidearen etapei buruzko informazioa ematen du eta bizikletak alokatzeko zerbitzua eskaintzen du.
Natura, kultura, historia eta erlijiozko debozioa nahasten dira Done Jakue Bidearen eta Ignazio Bidearen Arabako tartean.
Barnealdeko Euskal Done Jakue Bideak San Adrian tuneletik Gipuzkoako Aizkorri-Aratz mendizerra gurutzatzen du, Araban, Frantziako Biderako ibilbidean, sartzeko. Ignazio Bideak Ignazio Loiolakoak 1522. urtean bere jaiotetxetik (Loiola) Cova de Manresara arte egindako ibilbidea birsortzen du. Bide horrek Arabako lurrak, ekialdekoenak, zeharkatzen ditu.
“Ardoaren eta arrainaren ibilbidea” ibilbide handiaren IB-38 bidean historia eta kultura ere oso presente daude. Izen hori ez da ustekabekoa. Izan ere, mendeetan zehar Arabako Errioxako ardo ona iparraldera eramaten zuten mandazainak ibilbide honen bideetan joan-etorrian ibiltzen ziren, bueltan Bizkaiko portuetako arraina gatzunetan ekartzeko.
Ardoaren eta arrainaren ibilbidearen Interpretazio Zentroak, Arabako Lagran herrian dagoenak, paisaia zoragarriak zehartzen dituen bide baten historian informazio proiekzio eta panelen bidez sakontzeko aukera ematen dio bisitariari. Paisaia horiek, esaterako, Toloñoko mendizerra, Ayuda ibaiko haitzartea, Gasteizko mendi altuak edo Uribarri Ganboako urtegia.
Posten Errege Bidea beste aukera interesgarri bat da. Ibilbide hori Frantziara zihoazen postek erabili zuten XV., XVI. eta XVII. mendeetan: Zalduondon hasten da eta aukera ematen du Aniako San Martin baseliza miretsi, Galarreta edo Luzuriaga gune txikiak ezagutu eta iraganaren lekukoak diren elementuak, hala nola Berokiako gurutzea edo Zubibarri zubia ikusteko.
Bide horrek inguruneko naturaren aberastasuna eskaintzen dio ibiltariari, gauzarik nabarmenenak Aldaiako mendiak eta Uribarri Ganboako urtegiko lerroak.