Txakolin eguna - arabaturismo

Txakolina ardo arina da, fruta-gustukoa, apartsu samarra, ukitu azido eta freskagarriarekin, berau egiteko mahatsa hazteko Aiaraldean klima egokia duena. Nagusiki (% 80), Euskal Herrian jatorria duen Hondarribi Zuri mahats mota erabiltzen da, eta neurri txikiagoan, zehazki % 20an, Gross Manseng, Petit Manseng eta Petit Corbu barietateak erabiltzen dira.

Juan Uruñuela doktoreak dioenez, “Txakolin” hitzaren esanahia, gaur egun ezagutzen dugun moduan, “baserriko ardoa” edo “baserrian egiten den ardoa” da, euskarazko “etxakoa” (etxean egindakoa) hitzetik, eta hortik “etxakon” bilakatuta, etxearen ondokoa esan nahi duena, ondoren “txakon” hitzera eta, azkenik, “txacolin” edo “chacolin” terminora iritsi arte.

Idatzizko aurreneko testigantzek erakusten digutenez, IX. menderako jadanik txakolinaren ekoizpena oso arrunta eta zabaldua zen Aiara eskualdeko nekazarien artean. XIII., XIV., eta XV. mendeetan txakolin-mahastiak Aiaralde osoan zehar zabaltzen ziren. Hala, Arespalditzan topatu zen Euskal Herriko udal artxibategian “chacolin” hitza lehenengo aldiz idatzita agertzen da 1623ko azaroaren 1eko agiri batean. XIX. mendearen azken herenean Laudio haranean 965 area mahasti zeudela egiaztatu dugu. 1877. urtean hiru izurrite handik soroak suntsitu egin zituzten; horrez gain, beste faktore batzuengatik, Aiaraldean nabarmen txikitu zen mahastien azalera, eta txakolin ekoizpena ia-ia desagertu zen. 1899tik aurrera mahastiak birlandatzeari ekin zitzaion.

Gaur egun, Aiaraldeko txakolingileen etengabeko ahaleginari esker, txakolinaren kalitatea eta ekoizpena handituz doaz nabarmen. 1988ko ekainean Asociación Alavesa de Productores Artesanos de Txakoli-Arabako Txakolina Elkartea sortu zen, Arabako txakolin mahastiak berrindartzeko beharrezko ahaleginak batzeko asmoz, garai batean inguru horretako ekonomiaren zutabea baitzen txakolina. Azkenik, 1998an, Arabako Txakolina “Lurraldeko ardoak” izendapenarekin aurkeztu zen, eta jatorri deitura 2001ean lortu zuen.

Jaiari dagokionez, Txakolinaren Eguna 1998az geroztik San Isidro eta hurrengo igandean ospatzen da. Jaian, Arabako Txakolina Jatorri deiturak urteko uzta aurkezten du, eta hala, bertaratzen direnen artean Jatorri Deituraren barruan dauden upeltegiek ekoiztutako ardorik onenak ezagutzera ematen dira.

Txakolinaren Eguneko ekitaldirik garrantzitsuenetako bat gastronomia lehiaketa da. Ez da ohiko lehiaketa: izan ere, parte-hartzaileek beren errezetetarako bi osagai bitxi erabili behar dituzte: Arabako Txakolina Jatorri Deitura duen txakolina eta Lumagorri oilaskoa.

Hala, bada, Txakolinaren Eguna Amurrion kalitatezko produktuekin eta dastatzeekin egindako anaitze ekitaldia da. Gainera, herri eta artisautza azoka egiten da. Jakina, Arabako udalerri honetara hurbiltzen diren pertsona guztiek ardo hori probatzeko aukera dute.

Gainera, urtero egiten denez, egun horretan bereziki Arabako ardo zuri preziatu horren sustapenean edo orokorrean Aiara eskualdearen alde nola edo hala lagundu duen pertsonari omenaldia egiten zaio.

 

 

Kokalekua

Amurrio Gasteiztik 40 kilometrora dago, N-622 eta A-624 errepideetatik joanda.